დენი დიდრო (ფრანგ. Denis Diderot; დ. 5 ოქტომბერი, 1713 — გ. 31 ივლისი, 1784) — ფრანგი განმანათლებელი, მწერალი, ფილოსოფოსი და ენციკლოპედისტი.

დენი დიდრო
ფრანგ. Denis Diderot
დაბ. თარიღი 5 ოქტომბერი, 1713(1713-10-05)[1] [2] [3] [4] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17] [18] [19] [20] [2]
დაბ. ადგილი Langres, შამპანი, საფრანგეთის სამეფო[21] [22] [19]
გარდ. თარიღი 31 ივლისი, 1784(1784-07-31)[23] [2] [3] [4] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [13] [15] [16] [18] [20] [2] (70 წლის)
გარდ. ადგილი პარიზი, საფრანგეთის სამეფო[21]
დასაფლავებულია Saint-Roch
მოქალაქეობა  საფრანგეთის სამეფო
საქმიანობა ფილოსოფოსი[18] , რომანისტი, ესეისტი, ენციკლოპედისტი, ხელოვნების კრიტიკოსი, დრამატურგი, ლიტერატურული კრიტიკოსი, კორესპონდენტი[24] , მთარგმნელი, ისტორიკოსი, პოლიტოლოგი, ლექსიკოგრაფი, მწერალი[18] [25] , ხელოვნების თეორიტიკოსი და ლიტერატურის თეორიტიკოსი
ალმა-მატერი ლუი დიდის ლიცეუმი, სენტ-ლუის ლიცეუმი და პარიზის უნივერსიტეტი
განთქმული მოსწავლეები Paul Boësnier de l'Orme
მეუღლე Anne-Antoinette Diderot
მამა Didier Diderot
შვილ(ებ)ი Angélique Diderot
გავლენა მოახდინეს
ხელმოწერა
საიტი denis-diderot.com

ბიოგრაფია

რედაქტირება

ფრანგი მწერალი, ფილოსოფოს-განმანათლებელი და ენციკლოპედისტი დაიბადა ხელოსნის ოჯახში. დაამთავრა პარიზის უნივერსიტეტი. მიიღო მაგისტრის წოდება. 1732 წლიდან სათავეში ჩაუდგა ორიგინალურ-ფარნაგული ენციკლოპედიის შედგენას. იყო მატერიალისტი და ათეისტი (1749 წწ ასეთი სულისკვეთებისათვის დააპატიმრეს კიდეც). დიდროს წერილებმა საფუძველი ჩაუყარა მხატვრულ კრიტიკას. თავის „სალონებში“ მან განიხილა და შეაფასა 50-70-იანი წლების ხელოვნება. მისი მთავარი პიესებია „ნაბიჭვარი”, „ოჯახის მამა“, „კარგია თუ ცუდი?“, „პიესა და პროლოგი“. XVIII საუკუნის ფრანგული პროზის განვითარების მნიშვნელოვანი საფეხურია დიდროს ბელეტრისტიკა, რამაც შესამჩნევად დაჩრდილა მისი დრამატურგია. დიდროს მნიშვნელოვანი რომანებია: „მონაზონი“, რომელიც გამოხატავს პროტესტს რელიგიის, ფანატიზმის სამონასტრო ცხოვრების, ქალთა უუფლებობის წინააღმდეგ; „ჟაკ ფატალისტი) მოთხრობა-დიალოგი „რამოს ძმისწული“ მე-18 საუკუნის სხვა ფრანგი მატერიალისტური ფილოსოფოსების მსგავსად დენი დიდრო უდიდეს მნიშვნელობას ანიჭებდა განათლებას. „განათლება, — წერდა იგი, — ადამიანს სძენს ღირსებას, მონაც კი იწყებს იმის გააზრებას, რომ იგი მონობისთვის არ არის დაბადებული“. დიდრო აღზრდას უდიდეს როლს ანიჭებდა ადამიანის პიროვნების ფორმირების საქმეში. ამასთან ის მიიჩნევდა, რომ ბავშვთა განვითარებისათვის არსებითი მნიშვნელობა აქვს ანატომიურ და ფიზიოლოგიურ თავისებურებებს.

რესურსები ინტერნეტში

რედაქტირება
  1. Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 RKDartists
  3. 3.0 3.1 SNAC — 2010.
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 Find a Grave — 1996.
  5. 5.0 5.1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  6. 6.0 6.1 filmportal.de — 2005.
  7. 7.0 7.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  8. 8.0 8.1 Vegetti Catalog of Fantastic Literature
  9. 9.0 9.1 Goodden A. Diderot, Denis // Grove Art Online / J. Turner[Oxford, England], Houndmills, Basingstoke, England, New York: OUP, 2018. — doi:10.1093/GAO/9781884446054.ARTICLE.T022668
  10. 10.0 10.1 Gran Enciclopèdia CatalanaGrup Enciclopèdia, 1968.
  11. 11.0 11.1 GeneaStar
  12. Roglo — 1997. — 10000000 ეგზ.
  13. 13.0 13.1 Internet Philosophy Ontology project
  14. AlKindi
  15. 15.0 15.1 Babelio — 2007.
  16. 16.0 16.1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija — 2009.
  17. Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedijaLZMK, 1999. — 9272 გვრ.
  18. 18.0 18.1 18.2 18.3 The Fine Art Archive — 2003.
  19. 19.0 19.1 J. Mo. Diderot, Denis // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 8. — P. 204–206.
  20. 20.0 20.1 Педагоги и психологи мира — 2012.
  21. 21.0 21.1 Дидро Дени // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  22. Веселовский А. Дидро, Дени // Энциклопедический словарьСПб: Брокгауз — Ефрон, 1893. — Т. Xа. — С. 581–588.
  23. Deutsche Nationalbibliothek Record #118525263 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
  24. https://www.serieslitteraires.org/site/Commentaire-de-la-Lettre-a-Sophie-Volland-de-Diderot
  25. Library of the World's Best Literature / C. D. Warner — 1897.


    
განმანათლებლობა
განმანათლებლები ქვეყნების მიხედვით
ავსტრია: იოზეფ II | ლეოპოლდ II | მარია ტერეზია
დანია-ნორვეგია: ლუდვიგ ჰოლბერგი | იენს შილდერუპ სნეედორფი | იოჰან ფრიდრიხ შტრუენზეე | ეგერტ ოლაფსონი
საფრანგეთი: პიერ ბეილი | ფონტენელი | მონტესკიე | ფრანსუა კენი | ვოლტერი | ბიუფონი | ჟან-ჟაკ რუსო | დენი დიდრო | ჰელვეციუსი | ჟან დ'ალამბერი | ბარონ დ'ოლბახი | მარკიზ დე სადი | კონდორსე | ანტუან ლავუაზიე | ოლიმპია დე გუგესი | იხ. აგრეთვე: ფრანგი ენციკლოპედისტები
გერმანია: ერჰარდ ვაიგელი | გოტფრიდ ვილჰელმ ფონ ლაიბნიცი | ფრიდრიხ II | იმანუელ კანტი | გოტჰოლდ ეფრაიმ ლესინგი | თომას აბტი | იოჰან გოტფრიდ ჰერდერი | ადამ ვაისჰაუპტი | იოჰან ვოლფგანგ ფონ გოეთე | ფრიდრიხ შილერი | კარლ ფრიდრიხ გაუსი | იხ. აგრეთვე: გერმანული კლასიციზმი
დიდი ბრიტანეთი: ტომას ჰობზი | ჯონ ლოკი | ისააკ ნიუტონი | სემუელ ჯონსონი | დევიდ ჰიუმი | ლორდი მონბოდო | ადამ სმითი | თომას პეინი | ჯონ უილქსი | ედმუნდ ბურკე | ედუარდ გიბონი | ჯეიმზ ბოსუელი | ჯერემი ბენტჰემი | მერი უოლსტოუნკრაფტი | იხ. ასევე: შოტლანდიური განმანათლებლობა
იტალია: ჯანბატისტა ვიკო | ჩეზარე ბეკარია
ნიდერლანდები: ჰუგო გროტიუსი | ბარუხ სპინოზა
პოლონეთი: სტანისლავ ლეშჩინსკი | სტანისლავ კონარსკი | სტანისლავ აუგუსტ პონიატოვსკი | იგნაცი კრასიცკი | ჰუგო კოლოტაი | იგნაცი პოტოცკი | სტანისლავ სტასიცკი | იან სნიადეცკი | იეჯეი სნიადეცკი | ვოიცეხ ბოგუსლავკი | ფრანციშეკ ბოჰომოლეცი | ფრანციშეკ სალეზი იჟიერსკი | ფრანციშეკ კარპინსკი | ფრანციშეკ დიონიზი კნიაჟნინი | ჰუგო კოლატაი | ადამ ნარუშევიჩი | იულიან ურსინ ნიემცევიჩი | სტანისლავ სტაშიჩი | სტანისლავ ტრემბეცკი | ფრანციშეკ ზაბლოცკი
რუსეთი: ეკატერინე დიდი | პეტრე დიდი | ეკატერინა დაშკოვა | მიხეილ ლომონოსოვი | ივან შუვალოვი | ნიკოლაი ნოვიკოვი | ალექსანდრ რადიშჩევი | მიხაილ შჩერბატოვი
ესპანეთი: გასპარ მელქიორ დე ხოველანოსი | ლეანდრო ფერნანდეს დე მორატინი
აშშ: ბენჯამენ ფრანკლინი | დევიდ რიტენჰაუზი | ჯონ ადამსი | ტომას ჯეფერსონი
განმანათლებლობასთან დაკავშირებული კონცეფციები
კაპიტალიზმი | სამოქალაქო თავისუფლებები | კრიტიკული აზროვნება | დეიზმი | დემოკრატია | ემპირიზმი | განათლებული აბსოლუტიზმი | თავისუფალი ბაზრები | ჰასკალა | ჰუმანიზმი | ლიბერალიზმი | ნატურფილოსოფია | რაციონალიზმი | გონი | Sapere aude | მეცნიერება | სეკულარიზმი